Bankacılık Düzenleme Ve Denetleme Kurumu (BDDK) Nedir?
BDDK, Türkiye’de 200’den fazla banka, şirketlerin ve finansal kuruluşların faaliyetlerini düzenleyen kurumdur. BDDK yani Bankacılık Düzenleme Ve Denetleme Kurumu haziran 1999 yılında kurulmuştur. Fakat BDDK faaliyetlerine eylül 2000 yılında başlamıştır. İdari ve mali bağımsızlığa sahip olan BDDK bankacılık sektörünün denetlenmesi ve düzenlenmesi üzerine önemli yetki ve görevleri sahiptir. 200’den fazla faaliyet gösteren bankalar, şirketler ve finansal kuruluşlar yalnızca BDDK’nın denetimine uygun bir şekilde faaliyet gösterebilir.
BDDK Kuruluş Dönemi Ve Ekonomik Kriz
1990’lı yıllarda Türkiye’de oldukça dalgalı bir bankacılık dönemi geçmiştir. 11 bankaya el konulması ekonomik krizin başladığı 1994 döneminden 1999 yılına kadar devam etmiştir. Bankaların bu dönemde yüksek yabancı para açık pozisyonları ile çalışmış olmaları ve bankaların yoğun olarak kamu menkul kıymetlerine yatırım yapmış olmaları krizin en büyük sebeplerinden biri olmuştur. Bankaların bu aşırı risk alma yönleri 1994 krizini açığa çıkarmıştır. Bu krizin sonucunda ekonomik maliyetler ağır bir şekilde çıkmış ve Türk lirası değer kaybetmiştir. Bazı bankaların batmasındaki temelinde de yapısal sorunlar etkili olmuştur. 1990’lı yıllarda bankacılığın denetlenmesi ve düzenlenmesi için farklı bir düzen bulunmaktaydı. Hazine Müsteşarlığı bankacılık kanununun uygulanmasından sorumluydu.
BDDK’nın Yapmış Olduğu Görevler, Sorumlulukları ve Yetkileri
5411 sayılı bankacılık kanununca BDDK’nın görevleri düzenlemiş olup genel olarak görevleri finansal piyasaların istikrarı ve gelişmesi, denetime tabi kurumların yapmış olduğu faaliyetleri denetlemek, kredi sisteminin etkili bir şekilde çalışmasını sağlamak olarak sıralanabilir. Finansal piyasalarda istikrarın ve güvenin sağlanması için önemli bir görev üstlenen BDDK, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması ve kredi sisteminin etkili bir şekilde çalışması için işbirliği içinde olduğu finansal kuruluşlar ile piyasalarla ilişkili politikalar geliştirir.
BDDK 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 93.maddesi uyarınca kanunun uygulanması amacıyla tebliğler aynı zamanda yönetmelikler çıkarmaya yetkisi bulunmaktadır. Uluslararası standartlara uygun hale getirdiği ulusal düzenlemeleri, düzenleme faaliyetleri yetkileri içerisinde uygulamaktadır. BDDK mevzuatlarda ihtiyaçlara göre değişiklik yapabilir ve bankacılığa yönelik tebliğleri ve yönetmelikleri hazırlar. Düzenleme hareketlerine ilişkili olarak tereddüt oluştuğu durumlarda görüş bildirerek çözüme katkı sağlar. BDDK Bankacılık kanunu ve diğer ilgili kanunlarda yer alan hükümlere uygunluğunu denetime tabi kurumların ve kuruluşların faaliyetlerini denetim faaliyetleri içerisinde denetler. Konusu geçen kuruluşların bankacılık faaliyetlerini izler aynı zamanda finansal durumlarını kontrol eder. Bilgi sistemlerinin kullanılmasından doğan riskleri denetler.
Denetim hareketleri ‘gözetim’ ve ‘yerinde denetim’ olarak ikiye ayrılmış bulunmaktadır. Risk odaklı denetim yaklaşımını benimseyen BDDK, denetim faaliyetlerinde, süreklilik ve yeterlilik olgularını bunun içerisinde sağlar. Bankalar yeminli murakıpları, bankacılık bilişim ve hukuk uzmanları yerinde denetim faaliyetleri içerisinde gerçekleştirilir. Banka dışı mali kurumların ve bankaların kuruluş ve icraatta bulunma izinlerini BDDK vermektedir. BDDK’nın diğer yetkilendirdiği konuları ise hisse devri, kurum birleşme ve bölünmesi, şube veya temsilcilik açılması, icraat konu ve alanlarının büyütülmesi gibi konulardır. Faaliyet alanlarına giren çeşitli konularda BDDK araştırma ve değerlendirme raporları yayınlamaktadır.
BDDK Denetimine Tabi Kuruluşlar Ve Kurumlar
BDDK çeşitli kurumların ve kuruluşların faaliyetlerini bazı kanunlar ve hükümler gereğince düzenler aynı zamanda denetler. Toplam sayısı 200ün üzerinde olan kuruluş, banka ve şirketler BDDK’nın denetimine tabi olmaktadır. Bu kurum ve kuruluşlardan bazıları olarak örnek vermek gerekecek olursak. Yerli Bankalar, finansal holding şirketleri, yabancı banka temsilcilikleri, varlık yönetim şirketleri, finansal kiralama şirketleri, finansman şirketleri, ödeme kuruluşları, kart kuruluşları, elektronik para kuruluşları, faktöring şirketleri olarak sıralayabiliriz.