Borsada yatırımcıların bilmesi gereken bir çok terim bulunuyor. Bunlar içerisinde yer alan brüt takas kavramını bu makalede ayrıntılı bir şekilde açıklayacağız. Ayrıca brüt takasın hisse senedi değerine nasıl etki ettiğine dair ipuçlarını paylaşacağız.
Brüt Takas Nedir ?
Brüt takas nedir ? SPK aracılığıyla brüt takas işlemleri özellikle bazı hisse senetleri üzerinden takas işlemlerinin yapılmasını sağlayan, diğerlerinden farklı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Yatırımcılar brüt takas işlemlerinde Borsa İstanbul, Merkezi Kayıt Kuruluşu ve Takas bank işbirliğiyle korunması amaçlanmaktadır. Zaten brüt takas uygulaması aslında bir tedbir olarakta geçmektedir.
Bist ( Borsa İstanbul ) uzun süreyle veya kısa süreyle istediği bir hisse senedini brüt takas uygulamasına dahil edebilmektedir. Fakat yatırımcılar brüt takas hakkında tam olarak bilgi sahibi değiller. Bu konuda onlar açısından çeşitli karmaşalar yer alıyor. Bildiğiniz üzere brüt takas netleştirme işleminin kaldırılması olarakta bilinmektedir.
Özellikle İstanbul Takas ve Saklama Bankası ( Takas bank ) yürüttüğü takas işlemlerinin yapılmasını sağladığı bilinmektedir. Bunun yanında aracı kurumlar gün içerisinde alım satım seanslarının tümüyle ilgilidir. SPK’nın amacı belirli hisse senetleri üzerinde brüt takas işlemlerine dahil edilmesini sağlamaktadır.
Hatta belirlenen bu hisseler arasında fiyat ve spekülatif tüm eylem ve hareketleri önlemektedir. Özellikle bunları alım satım sırasında işlemlere bazı kısıtlamalar getirmesiyle yapmaktadır. Brüt takas nedir sorusuna verilebilecek en doğru cevap bunlar olacaktır. Aynı zamanda brüt takasla ilgili hisse senetlerini bu kapsama koyabilen yalnızca SPK kurumudur.
Brüt takasta bilinmesi gereken kurallar:
- Brüt takasa dahil edilen hisse senetleri SPK tarafından belirlenir. İsterse brüt takasa koyabilir veya brüt takastan çıkarabilir. Hatta brüt takasta duracağı süreyi yine SPK belirlemektedir.
- Hisse senetleri brüt takastaysa alım satım işlemlerine internet üzerinden kapatılmaktadır. Yalnızca yatırımcının kendisi bizzat emir verebilir. Yada telefon vasıtasıyla emir verebilmektedir.
- Özellikle brüt takasa alınan tüm hisse senetleri aynı gün işlem yapılmasına kapatılmaktadır.
- Satın alma sırasında brüt takas hisseleri yalnızca nakit olarak ödenebilmektedir. Bunun yanında kredili satın almaya müsait değildir.
Brüt Takasa Giren Hisse Senetleri Nasıl Etkilenir ?
Brüt takas konusunda öncelikle bilmeniz gerekenlere bakalım. Bugün bir brüt takas hissesini satın aldığınızda, yine aynı gün bu brüt takas hissesini satamazsınız. Çünkü brüt takas ile satın alınan hisseler yalnızca ertesi gün ve ondan sonraki iş günlerinde satımı yapılmaktadır. Hatta yine hafta sonu piyasanın tümü işlemlere kapalı olacağından hafta sonu yine satımını yapmanız mümkün değildir.
Yatırımcılar özellikle satın aldığı brüt takas hissesinin nasıl etkileneceği konusunda tedirginlik yaşıyorlar. Uygulama hisselerdeki oynaklık derecesini stabil bir duruma getirmek için yapılmaktadır. Özellikle yatırımcıların korunması için yapılan bir uygulama olduğu unutulmamalıdır. Fakat yatırımcılar aldığı brüt takas hissesiyle ilgili yükselir mi veya düşür mi diye merak ediyorlar.
Sorulan bu sorulara hiçbir zaman net cevap verilmesi mümkün değil. Bunun sebebi brüt takasta işlem yapılan alış ve satışlar aynı gün içerisinde olmasa dahi alış satış işlemlerine devam edilmektedir. Yatırımcılar ve borsayla ilgilenenler biliyor ki fiyat yalnızca alış satış işlemleriyle belirleniyor. Brüt takas hissesi satın alındıysa ve o anda alış ve satışlar yüksek bir değerdeyse hisse fiyatı buna oranla yükselecektir.
Belirli bir hisse üzerinde brüt takas hisseleri devamlı satışa maruz kaldıysa, yine bu durumda hisse değerinin düşmesi kaçınılmaz olmaktadır. Bilmeniz gereken şey brüt takasın hiçbir zaman hisseyi alış ve satışa kapatmıyor olmasıdır. Yalnızca satın alınan brüt takas hissesini aynı gün işleme kapatmasıyla bilinmektedir.
Mantığını kısaca açıklamamız gerekirse, alım ne kadar yüksekse yükselmeye devam eder, ne kadar satılıyorsa o kadar da düşmektedir. Bu yüzden brüt takas hissesinin net bir cevapla yükseleceğini düşünmek zordur. Aynı oranla düşeceğini tahmin etmekte zor olacaktır. Çünkü piyasada alım satım süreçleri daima belirli zamanlar içerisinde değişiklik göstermektedir.
