Ülkelerde ekonominin kötüye gidişatının sonucunda adeta zorunlu bir süreç olarak görünen devalüasyon, dış ticaret dengelerinin açık vermesi ve buna bağlı olarak ithalatın, ihracattan fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Bu durumda ülke parasının satın alma gücü zayıflayarak daha fazla üretim yapılarak ihracaat oranının yükseltilmesi hedefleniyor.
Ülke parasının diğer yabancı paralar karşısında değerinin azaltılması anlamına gelen bu müdahale ile birlikte satın alma gücü zayıflayarak ülkenin ihraç etmesi gereken ürünlerin tümünün fiyatı düşüşe geçer. Bu şekilde ucuz mal her zaman daha fazla ilgi çektiği için diğer ülkeler tarafından ithal edilmeye başlanır. İthal ürünlerin fiyatı ise ülke para biriminin değerine göre çok pahalı olduğu için ithalat büyük ölçüde azalır. Bu durumun sonucunda dış ticaret açığı azalarak normal seviyelere gelir. Bu yazımızda devalüasyon ile ilgili bilinmesi gereken birçok konuya değinerek sizlere bilgi vermeye çalışacağız.
Devalüasyon Neden Gereklidir?
Normal durumlar gözetildiğinde hiçbir ülke kendi parasının değerini diğer ülkelere göre düşük göstermek istemez. Bazı durumlar gerçekleştiğinde ülkenin ekonomik toparlanma sürecine girmesi için devalüasyon zorunlu bir uygulama haline gelir. Eğer ekonomi içerisinde toplam ithalat, toplam ihracatın üzerinde beliriyorsa dış ticaret açığı ortaya çıkacaktır. Bu durumun sonucunda devalüasyon uygulanarak ülkenin satın alma gücü zayıflatılacak ve daha fazla ihracat gerçekleşecektir.
Ekonomide sabit veya çıpalı kur rejimi uygulaması yapılan ülkelerde yerel paranın değeri hükümetlerin denetimi altında tutulur. Bununla birlikte makroekonomik gelişmelerin etkisi ile diğer ülkelerin para birimlerine karşı değeri yeniden belirleniyor. Ülke parasının yabancı paralara karşı değerinin düşürülmesine devalüasyon denilirken yükseltilmesine ise revalüasyon denilmektedir.
Tam dalgalı kur rejimi gündeme geldiğinde ise ülke parasının değeri arz ve talebe göre belirlenmektedir. Bu durumda merkez bankaları yabancı para veya döviz satın alarak paranın değerine müdahale eder. Bu sayede milli paranın değeri kontrol altında tutulur.
Devalüasyon Nedenleri Nelerdir?
Devalüasyon uygulamasının en önemli nedenlerinden birisi önceki paragraflarda bahsettiğimiz gibi ülke ekonomisinin dış ticaret dengesinde açık vermesidir. Cari açığı finanse eden durum ihracat olduğu için yatırım ve sermaye girişi gibi yollara başvurulur. Bunun devamında yeterli döviz takviyesi sağlanmadığında yabancı para yerel paraya karşı yükseliş gösterir. Bu durumun sonucunda ise devalüasyon uygulanır ve ithalat pahalı duruma getirilir.
Devalüasyon uygulaması ile birlikte ithalat pahalı hale getirilince döviz çıkışı azalır ve ihracatın ülkede yaşayanlara karşı daha cazip hale getirilmesi sağlanır. Yerel paranın değeri düşürüldüğünde ise ihracat küresel pazarda daha cazip olacak ve ülke ürünleri rekabet ortağı olacaktır. Bunun sonucunda ülkeye döviz girişinde artış olacak ve dış ticaret açığı düşürülecektir.
Enflasyonu düşürmek içinde devalüasyon uygulaması kullanılır. Devalüe işlemi sonrasında cari açık kur üzerinde baskı yaratacak ve talep kaynaklı fiyat artışları görünecek ve bu dizginlenecektir. Talep düşürülünce enflasyonda gerileme oluşacaktır. İthalat pahalılaşınca enflasyon sorunu ortaya çıkcaktır. Bununla birlikte bazı durumlar gerçekleştiğinde devalüasyon uygulanınca hiperenflasyonda görülebiliyor.
Devalüasyon Olunca Ne Olur?
Bu durumda ülkede oluşabilecek durumlar maddeler halinde belirtilmiştir.
- İthal edilen ürünlerin fiyatı devalüasyon oranında artış gösterir. Bununla beraber ithalat azalır.
- Ülkede ithal edilen ürünlerin fiyatı diğer ülke para birimlerine göre düşer. Dış piyasalarda rekabet artınca ihracatta buna bağlı olarak artış gösterir.
- Artan enflasyona engel olmak için faiz oranları arttırılır.
- Faizlerin arttırılmasıyla beraber yükselmekte olan kredi maliyetleri ve durgunluğa sebep olur.
- Tüketim harcamaları ve yatırımlarda azalışlar görülür ve yatırımcılar sermaye mallarının fiyatlarında oluşacak artışlardan dolayı yeni yatırımlardan uzak durmaya çalışır.
