2020 yılından itibaren Türkiye’de halka arz olan şirket sayısında ciddi bir artış var. Yatırım günümüzde popülerliği artmış kavramlardan bir tanesidir. Bununla birlikte yatırım yapan kişi sayısı ve yatırım varlıkları da bu oranda artış göstermiştir. Ancak yatırım yapan kişi sayısı kadar yatırımın nasıl yapılacağını merak eden bireylerde oldukça fazladır. Bu sebeple bu makalede hem yatırım ile ilgili bir kavram olması hem de bir yatırım çeşidi olması sebebiyle halka arz kavramını inceleyeceğiz. Halka arz nedir, şirketler için halka arzın önemi nedir? Bu soruların cevaplarını ve halka arz ile ilgili merak ettiklerinizi yazımızda bulabilirsiniz.
Halka Arz Nedir?
Halka arz bir nevi şirketlerin kendine ortak arama şekli olarak tanımlanabilmektedir. Hisse senedi mantığından bu durumu açıklayacak olursak, bir yatırımcı hisse senedini aldığında aslında o şirketin hisse senedi oranı kadar şirkete ortak olabilmektedir. Bu durumda şirketlerin gelişimi ve hisse senetlerinin büyüme oranına göre de ortaklar hisse senetlerini satarak kazanç sağlayabilmektedir.
Bu durumdan yola çıkarak, yatırımcı bireyler yoluyla şirketlerin yatırımlarını güçlendirdiğini ve bu sayede ilerleme kaydedebildiklerini söylemek de oldukça mümkün olacaktır. Ancak halka arz kavramının kullanılış amacı sadece bu yönüyle açıklanamamaktadır.
Bazı şirketler yatırım yaparken kurumlardan veya bankalardan kredi alarak borçlanmak istemezler. Bu durumda yatırım için sermaye oluşturabilmek için ortak sayısının arttırılması gerekir. Şirketler ortaklık sayısını arttırmak için halka arz yönetimini izler ve yatırımcılardan gelen sermaye ile yeni yatırımlarını gerçekleştirirler.
Halka Arz Sistemi Nasıl Oluşturulur?
Şirketler halka arz sistemini uygularken, Sermaye Piyasası Kurulu ve Borsa ile ilgilenen devlet kurumlarına başvuru yapmaktadırlar. Kurumlar, istekte bulunan şirketleri bazı incelemelere tabii tutarak, halka arz olup olmamasına imkân tanımaktadır. Bu incelemeleri maddeler halinde açıklayacak olursak;
- Halka arz kısmında belli prosedürler dahilinde şirketlerin aracılık hizmeti alması gerekmektedir. Bu sebeple halka arz başvurusu yapılmadan önce herhangi bir aracı kurumla anlaşarak sözleşme imzalanması gerekmektedir.
- Borsada halk arz olmak isteyen şirketlerin mutlaka Sermaye Piyasası Kurulunun denetlemesinden geçmesi gerekmektedir. SPK’ya yapılacak başvurudan sonra SPK tarafından şirketin denetlemesi yapılır ve halka arz edilip edilemeyeceği belirlenir.
- SPK’nın denetlemesi her ne kadar belirleyici olsa da ikinci aşama olarak Borsa İstanbul ve SPK’nın ortak denetlemesi de şirketlere uygulanır. Bu incelemede şirketlerin tüm finansal verilerine bakılmakta ve uygunluk kontrolü yapılmaktadır.
Halk Arz’ın Şirketler İçin Önemi Nedir?
Halk Arz sisteminin şirketlere birçok yararı bulunmaktadır. Bu pozitif etkileri maddeler halinde açıklayacak olursak;
- Şirketler halka arz sistemini uygulayarak bireysel ve kurumsal yatırımcılardan belli bir gelir elde ederler. Bu gelir sayesinde şirketler yeni yatırımlar yapabilir, bu yatırımları yaparken borçlanmadan uzak durabilir veya borçlarını kapatabilirler.
- Hisse senetleri üzerinden elde edilen gelir, şirketin direkt olarak sermayesine katkıda bulunduğundan borç talebinde, talep edilen ve verilen kredi miktarı yükselebilir.
- Halka arz sistemi, şirketin finans yapısını şeffaf bir hale getirdiğinden ve bireylerin rahatça bu bilgilere ulaşmasına imkân tanıdığından, şirkete olan yatırımların artması mümkün olacaktır.
- Aynı zamanda halka arz sistemiyle, şirketin kurumsal güveni artabiliyor.
