Osmanlı Devlet zamanında faaliyete geçirilmiş olan iltizam sistemi nedir, nerelerde uygulanır? Ve daha birçok konu hakkındaki bilgiye yazımızdan ulaşabilirsiniz. Kelime olarak iltizam kendi üzerine alma anlamındadır. Devletin, vatandaşlarından aldığı vergilerden birini toplama yetkisini belli bedel karşılığında üzerine almadır. İltizam işini yapana da mültezim adı verilir.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında tımar sistemi vardı. Tımar sisteminin işleyebilmesi için paraya ihtiyaç duyulmaktaydı. Faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan paralar iltizam sistemiyle karşılanırdı. 16. Yy’den itibaren işleyen iltizamın kime verileceği açık artırma ile belirlenirdi. İmparatorluğun sınırları çok genişlediğinden uzak diyarlardaki toprakların vergilerinin toplanması çok zorlaşmıştır. İltizam sistemi bunu kolaylaştırmıştır. İlk olarak Kanuni Sultan Süleyman zamanında uygulanmaya başlamıştır.
Hayvancılıkta İltizam Sistemi
Devlet, uzak toprakların vergilerini açık artırmayla nakit para karşılığında satışa çıkarmaktadır. Aldığı nakit parayla askerlerin ve yöneticilerin maaşlarını karşılamaktadır. Mültezim olan kişi o bölgenin ve zümreyi yöneten kişi konumundadır. İltizam sistemi nedir, nerelerde uygulanır? Konusu kadar hangi alanlarda uygulandığı da bilinmelidir. Ülkenin genel ekonomisinde ve tarım ekonomisinde çok önemli bir unsur olan hayvancılıkta iltizam sistemi uygulanmıştır.
Günümüzde makinelerle veya bazı cihazlarla yapılan birçok iş o zaman hayvanlarla yapılırdı. Ulaşım, üretim ve taşımacılıkta çok önemli bir güçtür. Batı Anadolu, Doğu ve İç Anadolu bölgelerinde genellikle göçebeler tarafından yapılan hayvancılıktan vergi alınırdı. İltizam sayesinde çok uzak topraklardaki vergiler kolayca toplanır olmuştur. İltizam sistemi geçmişten günümüze kadar uzanan süreç içerisinde etkili bir şekilde uygulanmış olan bir sistem olarak akıllarda ye edinmektedir.
Tarım Alanında İltizam Sistemi
Osmanlı zamanında toplumun büyük çoğunluğu geçimimi tarımdan elde ederdi. Ekonominin çok önemli bir kısmı tarımdan sağlanırdı. Tımar sistemi de tarım politikasının belirlenmesini etkileyen önemli bir sistemdir. Tarıma konu olan toprağın mülkiyeti devlete aitti. İşletmesini köylü yapar, vergisini ise sipahiler alırdı. Köylünün toprak üzerinde hakkı olabilmesi için yapması gereken bazı sorumlulukları vardı. İltizam sistemi temelde tarımı destekleyen bir özelliğe sahip olduğu için her zaman gündemde kalmaya devam etmektedir.
Tarımda ve hayvancılıktaki iltizam sistemi nedir, nerelerde uygulanır konusunda mültezimin görevleri çok önemsenmektedir. Dirlik sahibine verilen hakların birçoğu mültezime verilmiştir. 3 yıllık dönemlerle farklı şahıslar mültezim olurdu. Çok iyi denetlenmediğinde mültezimlerin istismarının olabileceği bilinmelidir. Bundan dolayı denetim sistemi Osmanlı zamanında çok sıkı tutulmuştur. Mültezimlerin fazla baskısının olduğu bölgelerde köylülerin topraklarını bırakıp başka yerlere göçtüğü bilinmektedir.
