Piyasaya giriş yapan yatırımcıların bilmesi gereken bir çok finansal terim bulunuyor. Bunlardan bir tanesi de sepet kur veya bir diğer adı ile döviz sepeti. Peki nedir bu sepet kur? Piyasalar ve yatırımcılar açısından önemi nedir? Gelin detayları birlikte inceleyelim.
Sepet Kur Nedir?
Sepet kur: Türk lirasının etkin olarak rol oynadığı, Türk ekonomisinin etkisi altında olduğu ve ağırlıklı olarak bu döviz türlerinin baz alındığı, yabancı dövizlere göre ortaya çıkan kura sepet kur adı verilir. Söz konusu yabancı para birimleri, ülkenin parasıyla uzaktan yakından ilişkili olması gerekiyor ki bu sayede kur sepeti yapmak anlamlı olsun. Türkiye için dolar kuru ile ithalatı ve dış borçlanması yapılırken, Euro kuru ile bazı hizmet gelirlerinin ağırlığı yapılır. Böyle bir durum da ise Türk lirasının dolar ve Euro’dan oluşan döviz sepetine karşı değerinin değişimini ölçmek ise önem arz eder. Bu ülke para birimlerine göre belirlenirken, Rus para birimi Rublenin sepet kuru yani döviz sepeti Rusya’nın ticaret yaptığı ve ithalat ihracat faaliyetlerinin gerçekleştirmek üzere olduğu Çin Renminbi ve Euro arasında olacaktır. Her gün farkı olan döviz rakamlarıyla sepet kur rakamı da değişmektedir. Döviz sepet (sepet kuru) kurunun kullanılmasındaki amaç; döviz fiyatlarının daha rahat izlenebilmesidir.
Sepet Kur ( Döviz Sepeti) Nasıl Hesaplanır?
Sepet kuru hesaplanırken TCMB’nin döviz kurlarına bakılır. Bu kur, normal döviz kurlarından bağımsız olmamakla birlikte Türk lirasıyla yakından ilişkilidir.
Döviz sepeti yani sepet kur hesaplanırken birden fazla döviz kurunun aritmetik ortalaması alınır. Bu sayede sepetin içindeki döviz kurlarının ortalama değeriyle yerel para birimi karşılaştırılır. Bazen sepet kur hesaplamalarında aritmetik ortalama değeri ile yerel para birimi kıyas edilir. Bizim ülkemizde sepet kur yarım dolar ve yarım Euro’nun toplanmasıyla hesaplanır. Diğer ülkelerde sepet kur, ülke parasının işlem gördüğü iki para biriminin toplanıp ikiye bölünmesiyle hesaplanır. Döviz sepetinde yani sepet kurunda görülen dalgalanmalar artışa geçtiği zaman, Türkiye ticaretinin olumsuz etkilendiği söz konusu olmuş gözükmektedir. Döviz sepeti bir diğer adıyla sepet kuru belirlenen eşik değerini aştığı zaman ise ülkede söz konusu olan ekonomisi hakkında olumsuz tablolar ortaya çıkmaktadır.
Sepet kur yani döviz sepetinin hesaplama formülü aşağıdaki gibidir.
(Yabancı Para Birimi 1 + Yabancı Para Birimi 2)/2
Türkiye Sepet Kur Örneği ise şu şekildedir.
14 HAZİRAN 2021 tarihindeki güncel USDTRY ve EURTRY fiyatlarına bakalım:
USD / TRY = 8,38 TÜRK LİRASI
EUR / TRY = 10,15 TÜRK LİRASI
Bu durumda her iki değer eşitliği toplanır ve aritmetik ortalaması alınır: Bu şekilde Türkiye’deki döviz sepeti elde edilir
(8, 38 + 10,15) / 2 eşittir 9,265 elde edilir.
Yatırımcılar için Sepet Kurun Önemi Nedir?
Döviz sepeti yani bir diğer adıyla sepet kuru diğer ülkeler arasındaki ekonomi ilişkilerinin bir göstergesi niteliğinde olmakla birlikte, yatırımcılar eğer ki dövize yatırım yapıyorlarsa sepet kuru (döviz sepeti) da temel alarak yol haritası geliştirebilir ve kazançlarını yükseltirken, aynı zamanda kayıplarını da yükselttikleri gibi azaltabilirler.
