Yevmiye Defteri Nedir, Nasıl Tutulur?
İşletmelerin gerçekleştirdikleri her ticari işleme karşılık olarak, birtakım kurallara göre kayıt tuttukları defterlere yevmiye defteri denir. Yevmiye defterleri muhasebede şirketin gelir gider kaydını gösteren en önemli kayıtlar arasında kabul edilir. Defterlere girişlerde mutlaka maddeleme olması ve her bir işlemin mutlaka bir evrak esasına dayandırılarak deftere işlenmesi gerekir. Evrakı veya belgesi olmayan kayıtların deftere işlenmesinin yasal birtakım yaptırımları bulunmaktadır.
Yevmiye Defteri Nasıl Tutulur?
Yevmiye defteri nedir? Nasıl tutulur? Gibi sorular özellikle yeni işletme kuran girişimciler tarafından oldukça fazla araştırılır. Yevmiye defteri, tamamı ile işletmede meydana gelen ticari hareketleri kayıt altına alma amacı ile tutulan bir muhasebe defter türüdür. Kayıt esnasında her işlemin mutlaka tarih sıralamasına uyularak kaydedilmesi gerekir.
Yevmiye defterine kayıt sırasında bulunması zorunlu olan bilgiler şunlardır;
- Sıra numarası,
- Tarih,
- Alacaklı ve borçlu hesap bilgileri,
- lşlem tutarı,
- Belgeye ilişkin bilgiler.
Sırasına göre deftere işlenecek olan hesap kayıtları, işletme ticari hayatına devam ettiği sürece devamlılık arz etmektedir.
Yevmiye Defteri Tutulurken Bilinmesi Gereken Esaslar
Yevmiye defteri tutarken tacirler kurallara uygun davranırsa, üçüncü kişilerin kontrolü sırasında herhangi bir şüpheli duruma gerek kalmadan incelemelerin yapılması mümkün olur. Yevmiye defteri işlenirken uyulması gereken esaslar şu şekildedir;
- Yevmiye defteri Türkçe olarak tutulur ve defterde bulunan işlem miktarları Türk Lirası olarak yansıtılır.
- Yevmiye kaydı sırasında kayıtta harf, rakam ya da kısaltma bulunacak ise bunlar anlamları ile birlikte işlenir.
- Defterde şüphe uyandıracak herhangi bir bulgu bulunmamalıdır.
- Defter kaydı esnasında kayıt aralarında boşluk bulunmamalıdır.
- Kayıt daima eksiksiz bilgiler içermelidir ve kayıtlar düzenli bir şekilde işlenmelidir.
- Eğer ciltli bir defter yevmiye defteri olarak kullanılacak ise bu defterde sayma koparmak suçtur. Yaprakların sırası bozulmadan kayıtların işlenmesi gerekir.
- Deftere eğer yabancı dilde bir kayıt yapılacak ise, bu durumda mutlaka satırın yan boşluğuna Türkçe olarak açıklaması da eklenir.
- Deftere yapılan bir işlem kaydını daha sonradan anlaşılamayacak ve okunamayacak bir hale getirerek değiştirmek mümkün değildir. İşlenen her bir kaydın okunur olma zorunluluğu bulunur.
Yevmiye Defterlerinde Açılış İşlemi Nasıl Yapılır?
Yevmiye defterlerinde ilk sayfa açılışı; yeni işletmelerde açılış bilançosu verileri ile yapılır. Daha önceki yıllarda hizmete devam eden firmalarda ise yıl sonu bilançosu verileri ile defterin açılması sağlanır. Deftere kayıt işlemi esnasında her kaydın, üçüncü kişiler tarafından incelenebileceği unutulmamalı ve bu doğrultuda olabildiğince bilgileri anlaşılabilir bir şekilde gitmek gerekmektedir.
Yevmiye Defteri Tutmak Zorunlu Mudur?
Resmî Gazete’ de 19 Aralık 2012 tarihinde yayımlanan 28502 Sayılı Ticari kanun kapsamında hem gerçek hem de tüzel kişilikli işletmelerin Yevmiye Defteri tutmaları zorunlu hale getirilmiştir. Bu kanuna göre tacirler, işletmelerinde meydana gelen ticari işlemleri yevmiye defterine kaydetmek ve işletmenin mali ve iktisadi durumunu her daim açık görülebilir bir şekilde ortaya koymakla yükümlüdür.
Yevmiye defterleri işletmelerin gelişimini ya da küçülmesini net bir şekilde ortaya koyar. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde bulunan esas ve usullere göre bir yevmiye defterinin geçerlilik kazanması için noterden tasdiklenmesi gerekmektedir. Tacirler kaydını yaptıkları defter sayfalarını noterden tek tek tasdikleterek yevmiye defterine yasal gerçeklik kazandırabilirler.
Yevmiye Defteri Hatalı İşlenirse Ne Olur?
Yevmiye defterlerinde yapılan işlem girişlerinde herhangi bir yanlışlık yapılması durumunda defterde muhasebe kurallarına uygun olarak tahhih işlemi uygulanır.
Muhasebe evraklarında ve ticari evraklarda herhangi bir şekilde yanlış bölümü karalamak veya daksil kullanmak yasaktır. Bununla birlikte sayfa koparmak da yasal değildir. Yanlış olan kısmın üzerine ince bir çizgi çekilerek bu kısmın hatalı olduğunun görülmesi sağlanmalıdır. Bu bölümün yanına ise tekrar doğru verilerin yazılması mümkün olur. Belirtilen uygulama haricinde diğer yollar ile hatayı düzeltmeye çalışmanın cezai yaptırımları bulunmaktadır.
Yevmiye Defterine Kayıt Süresi Kaç Gündür?
Yevmiye defterleri, herhangi bir karışıklığa neden olmamak için günlük tutulması gereken bir defterdir. Ancak, Vergi Usul Kanunu’nda yer alan 219. Maddeye göre geriye dönük işlemlerde eğer herhangi bir yetkili imzası gerektirmiyorsa 10 günlük bir müsaade hakkı bulunur. Kayıt işlemi fişler üzerinden yapılacaksa, bu durumda fişlerin yetkili kişilerden imzalanması gibi süreçler göz önünde bulundurulur ve yevmiye defterine kayıt için geçerli olan süre 45 güne kadar uzatılabilir.
Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan bilgilere göre yevmiye defterine kayıt için tacirlere tanınan süre 10 yıldır. Vergi Usul Kanunu’na göre ise işlemin yapıldığı günden başlayarak 5 yıl boyunca yevmiye defterini saklamak zorunludur.
Yevmiye Defterine Kayıt Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yevmiye defteri kayıtlarında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şu şekildedir;
- Yevmiye defterine işlenen kayıtlarda mutlaka borç ve alacak kaydı tutarlarının birbiri ile eşit olması gerekir.
- Yevmiye defteri kayıtlarında hesap isimleri dama büyük harfler ile yazılır.
- Kayıt esnasında hesap ismi yazarken arada boşluk bırakılmaz.
- Defterde kayıt tamamlandıktan sonra dolan her bir sayfa için sayfa altında bir toplam tutar yer almalıdır. Bu tutar bir sonraki sayfada ilk satıra yazılarak kayda yeni sayfa üzerinden devam edilir.
- Yevmiye defterinde madde numaralarının bulunduğu yerde hemen bir ön sütunda
İki adet boş kısım bulunur. Bu kısımlara kaydı yapılan hesabın büyük defterde hangi sayfada yer aldığı bilgisi işlenmelidir.
