Bireysel Emeklilik Sistemi
Bireysel emeklilik sistemi; vatandaşların çalışma hayatlarında aylık maaşlarının bir kısmının otomatik birikim yapıldığı bir sistem. Bu sistem sayesinde emeklilik yaşantınızda ek bir gelir olarak kendi birikimlerinizi kullanabilirsiniz. Üstelik bunun için ayrı bir hesap açmaya, her ay bir hesaptan diğer hesaba havale yapmaya gerek kalmadan bankanız paranızı biriktirir. Bireysel emeklilik sistemi zorunlu değil gönüllü katılımla gerçekleşir.
1 Ocak 2013 yılı itibariyle devlet bir katkı sistemi geliştirdi. Bu katkı sistemi sayesinde Bireysel emeklilik sistemi (bes) birikimlerinde devlet katkısı uygulanmaya başlandı. %25 gibi azımsanamayacak oranında olan bu katkı bireylerin birikimlerini arttırıyor. Şöyle ki; siz bes için 100 TL yatırırsanız devlette katkı payı olarak 25 TL veriyor. Yani kenara koyduğunuz 100 TL 125 TL, 200 TL 250 TL, 1000 TL de 1250 TL oluveriyor. Böylece hiçbir şey yapmadan kara geçmiş oluyorsunuz.
Öğretmen, ev hanımı, doktor, mühendis, memur fark etmeden 18 yaşını doldurmuş her Türk vatandaşı bireysel emeklilik sisteminden ve devlet katkısından faydalanabilmektedir. Ailenizdeki bireylerin devlet katkısından yararlanmasını istiyorsanız; eşiniz, çocuklarınız ve diğer aile bireyleriniz için sözleşme yapabilirsiniz.
Bireysel emeklilik sistemi; üç önemli mekanizma tarafından denetlenir. Bunlar; Hazine Müsteşarlığı, Emeklilik Gözetim Merkezi ve Sermaye Piyasası Kurulu’dur. Ayrıca bes yönetimi özel emeklilik şirketleri tarafından da yönetilir. Bu yönetim ve denetim sistemleri bireylerin paralarını biriktirirken maddiyatlarını koruma açısından son derece güvenlidir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu şöyle der; ‘Bireysel emeklilik sistemine fiil ehliyetine sahip kişiler katılabilir. Sisteme katılmak için şirket ile emeklilik sözleşmesi akdedilir. Emeklilik sözleşmesi; şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılması, hesaba katkı payı ödenmesi, ödenen katkı paylarının tercih edilen fonlarda yatırıma yönlendirilmesi ve hesapta biriken paraların hak sahiplerine ödenmesine ilişkin esas ve usuller ile tarafların bu kapsamdaki diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen sözleşmedir. Emeklilik sözleşmesi, katılımcı ile bireysel emeklilik sözleşmesi şeklinde veyahut bir istihdam ilişkisine dayalı olarak veya katılımcı adına bir kuruluş ile grup emeklilik sözleşmesi şeklinde yapılabilir. Emeklilik sözleşmesine ve emeklilik sözleşmesinde bulunacak hususlara ilişkin esas ve usuller Kurulun görüşü alınarak Müsteşarlık tarafından belirlenir.’
Kısaca bahsetmek gerekirse kanun bes sistemi için; kişilerin biriktirdiği paraların değerlendirilmesinin, değerlendirmenin ardından isteğe bağlı olarak bu paraların toplu ya da maaş olarak verilmesinin esasına dayanmıştır.
Bireysel emeklilik sisteminin faydaları şu şekilde sıralanabilir; ekonomiyi kalkındırmak, istihdamı yükseltmek, emeklilerin refah seviyesini arttırmaktır. Bes sayesinde ekonomide uzun süreli kalkınma yaşanır. Bu nedenle ülke topraklarına fayda sağlamak ve kalkınmaya destek olmak için bireysel emeklilik sistemi tercih edilebilir. Ekonomiye katkı sağlarken aynı zamanda kişiler birikim yaparak her türlü kara geçer.
Bireysel emeklilik sistemine herhangi bir emeklilik şirketi aracılığıyla başvurabilirsiniz. Emeklilik şirketinden emeklilik planı almak yapılacak ilk harekettir. İkinci aşama olarak şirketin size sunacağı teklif ve sizin cevabınız yer alır. Gelir seviyeniz ve yaşınız bu teklif yapılırken şirketlerin baktığı en önemli iki maddedir. Başvurduğunuz şirketin teklifini onaylayıp gerekli belgeleri imzalarsanız bireysel emeklilik sistemine girişiniz yapılmış olur. Böylelikle emeklilik şirketiniz her ay gelirinizden kesinti yaparak sizler için maddi birikim sağlar.
Ocak 2019 yılı itibariyle Bes sistemi herkes için zorunlu olacak ve işverenler tüm çalışanlarına yaptırmak durumunda kalacak. İşçiler de bu sisteme üye olmak zorunda. Her ay işçinin maaşından bir miktar kesilerek bireysel emeklilik sistemine yatırılacak. Prim esaslı bir maaş sisteminiz varsa ay bazında birikiminiz prim kazancınızın %3’ü olacak.
1 Ocak 2019’da iş yerleri için yeni bir dönem başlıyor denilebilir. Artık bireysel emeklilik sistemi kesinlikle zorunlu olacak. 1 Ocak’da 5-9 kişi çalışanı olan iş yerleri, 1 Temmuz’da da 1-4 çalışanı olan iş yerleri yasa kapsamına dâhil edilecek. Eğer iş veren çalışanlarını otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemine dâhil etmezse bunun bir para cezası olacak. Bu cezayı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı her çalışan için alacak.
Kademe kademe ilerlenen bireysel emeklilik sistemi Temmuz 2019’da en küçük işletmeden en büyük işletmeye kadar her işveren ve çalışan için zorunlu kılınacak. Her ay çalışanın brüt ücretinin %3’ü kesilerek birikime aktarılacak. 2018 yılında sistemden cayma hakkını kullananlar 2019 yılında zorunlu olarak sisteme dâhil olacak. 2017 yılında başlatılan ve kişi talebiyle cayılabilen bireysel emeklilik sistemi 2019 yılında ülkede çalışan herkes için zorunlu olarak cayma hakkı mümkün olmayacak.
